Door: Wim Dröge

In het landhuis van Huis Landfort staat in een van de gangen op de begane grond een bijzondere wandfontein. Deze komt oorspronkelijk uit een Amsterdams grachtenpand, mogelijk aan de Herengracht. De stichting kocht het object aan bij antiquair Salomon Stodel Antiquités. Uit de beschrijving van deze wandfontein werd duidelijk dat het om een uiterst bijzonder object gaat.

Vermoedelijk net als in Amsterdam, kreeg deze sierlijke fontein op Landfort een plekje in een gang. Aan de decoratie van gangen werd destijds veel aandacht besteed. Vaak werden prachtige stucwerken aangebracht en zo’n kostbare marmeren fontein speelde in zo’n kostbare inrichting een eigen rol. Het waren enkel de rijken die zich zulke voorwerpen konden veroorloven, want marmer moest vanuit het buitenland worden aangevoerd. Alleen al door de transportkosten was marmer een zeer kostbare steensoort.

De opdrachtgever van deze fontein bestelde bij de steenhouwer een geheel marmeren bekken in een schelpvorm met een achterplaat van Belgisch Byzantin marmer waarin een bronzen kraan werd aangebracht. De achterplaat werd met rococomotieven gedecoreerd waardoor het net schuimende golven lijken. De achterwand en het bekken werden tegen een wand gezet. Bij ons in het landhuis is de fontein in een nis geplaatst die betegeld is met originele 18e-eeuwse witte tegels (witjes) uit Delft.

Voor de fontein is gebruik gemaakt van grijs marmer met roze tinten. Meestal werd gekozen voor wit Carara-marmer dat goed paste bij de overwegend witte stuc-plafonds en -wanden in de grachtenpanden. Het gebruik van het grijsmarmer is echter niet ongebruikelijk tijdens de 18e eeuw. Zo is er een schouw bekend in de regentenkamer van de Fundatie van Renswoude te Utrecht van dit type marmer. Ook in Rapenburg 48 te Leiden bevond zich een grijs marmeren schoorsteen met een voorstelling van Paris en Oenone die door Jan-Baptiste Xavery (1697-1742) speciaal voor dit pand werd gemaakt. Deze bijzondere schoorsteen bevindt zich nu in de collectie van het Rijksmuseum te Amsterdam. In de meubelkunst werd ook wel grijs marmer toegepast, bijvoorbeeld met platen grijs marmer als bedekking van commodes. Onze fontein kent een uitzonderlijke hoge afmeting waardoor dit grijsroze marmer destijds zeker indruk gemaakt moet hebben op gasten van de eigenaar.

Tot slot nog een bijzonder detail en dat is de console waarop de fontein rust. Meestal werden alleen schelpvormige bekkens met achterplaat geleverd. Aangenomen wordt dat een voet alleen werd vervaardigd als de fontein in een hoek stond. Rechte hoeken werden door de rococo-vormgevers vermeden door de hoek schuin af te timmeren waardoor de wandfontein met een loodzwaar bekken vrij in de ruimte kwam te staan. Voor onze fontein werd daarom heel uitzonderlijk een console onder de fontein geplaatst. Dit maakt dat de wandfontein in ons landhuis een zeldzaam voorbeeld is van een wandfontein met een voet.

Marmeren wandfontein, ca. 1750 – 1755
Materiaal: Belgisch Byzantin marmer
Afmetingen: hoogte 188 cm, breedte 74 cm, diepte 53 cm