Is het een zwaan? Of toch een slang? Feit is dat Huis Landfort sinds kort twee prachtige historische tuinbanken rijker is met dank aan de inspanning van meerdere personen.
De dragende delen van de recent verworven banken zijn verkregen op twee afzonderlijke veilingen in Arnhem en Hilversum. Ze zijn opgeknapt door vrijwilliger Teus Broek en vervolgens voorzien van hardhouten planken. Het spuitwerk is verzorgd door Smederij Oldenhave en José Voortman schilderde het houtwerk. De banken staan nu opgesteld bij de duiventoren waar ze door bezoekers worden opgemerkt vanwege hun bijzondere vorm.
Herkomst onduidelijk
De kop met snavel doet denken aan een zwaan, maar het lijf en de schubben lijken op een slang. Over de herkomst van dergelijke tuinsieraden is niet veel bekend. Deze modellen bankpoten kwamen rond het midden van de negentiende eeuw voor. Ze zijn mogelijk geproduceerd door een van de ijzergieterijen, zoals firma De Prins van Oranje of door de joodse firma L.J. Enthoven & Co. Beide bedrijven waren gevestigd in Den Haag. De Franse ijzergieterij Fonderies Val de Saone schijnt ze zelfs nog te leveren.
Van de ijzergieterij De Prins van Oranje is bekend dat deze in de negentiende eeuw leverde aan de sultan (soesoehoenan) van Solo op Java. Hierdoor is het vermoeden gerezen dat deze dierfiguren wellicht voortkomen uit de Javaanse mythologie. Iemand liet ons weten dat in de kraton van deze sultan pilaren en beelden te zien zijn die alle in Den Haag door genoemde ijzergieterij gemaakt zijn. Ook van de firma Enthoven zijn op meerdere plekken in Nederland nog producten te vinden.
Verschillende uitvoeringen
Er zijn modellen waarbij de bankpoten gevormd worden door druivenranken waar de slang doorheen kruipt om in een druiventros te bijten. Er zijn eveneens uitvoeringen waarbij de slang geen schubben heeft, maar een gladde huid. Ook zijn er banken waarbij het dier de kop en vleugels van een draak heeft. Een mooi voorbeeld hiervan vormen de brugdelen van buitenplaats Rhijngeest bij Oegstgeest, zoals te lezen is in het artikel van Jan Holwerda over dergelijke tuinsieraden in de nieuwsbrief van de Donderberggroep (nummer 54 2023, pagina 23-25). Hiervan is gebruik gemaakt voor dit verhaal.
