De historie van Huis Landfort
1434-1803
In 1434 wordt de buitenplaats voor het eerst genoemd in een verkoopakte, toen onder de naam Lanckvoort. Deze naam wijst op een zogenaamde ‘voorde’, dat is doorwaadbare plek, in de Oude IJssel, die hier natuurlijk vlak langs loopt.
Vanaf 1462 worden diverse geslachten met de landerijen beleend; in ruil voor geld of diensten konden de families de gronden gebruiken en bewerken. Door de tijd heen gaan verschillende eigenaren failliet of kunnen geldleningen niet terugbetalen. Om deze reden is Huis Landfort telkens weer in andere handen gekomen en heeft deze plek daardoor geleden onder verwaarlozing en gebrek aan zorg.
Uit een veilingsakte van 1610 weten we dat er op dat moment grachten, wallen, hakhoutbossen, een boomgaard, viswater en een jachtterrein waren. Rond 1787 wordt er een grote aanpassing aan en in het gebouw gedaan. In lijn met de smaak en trends van die tijd verdwijnen de karakteristieke hoektorens, de kruiskozijnen worden vervangen door schuiframen en midden op het dak wordt een kleine charmante toren met een uurwerk en een luidklokje geplaats.
In 1802 komt Huis Landfort in het bezit van de welgestelde heer Mr. Gerrit Willem van Motman. Hij noemt zich vanaf dat moment Gerrit Willem van Motman van Landfort. Hij heeft geen directe nakomelingen en zijn huis wordt door zijn erven in 1812 geveild op een publieke veiling in Gendringen. Toen bestond het huis slechts uit het zogenaamde “corps de logis”, in het hoofdgebouw, en dus zonder de zijvleugels die nu aan het gebouw zitten.
1823-1945
In 1823 begint een nieuw belangrijk hoofdstuk in de geschiedenis van Huis Landfort; het komt in handen van de Duits-Nederlandse familie Luyken door de aankoop van de buitenplaats door Johann Albert Luyken (1785-1867) waarmee Huis Landfort voor lange tijd in een rustiger vaarwater komt.
Johann Albert Luyken was een bekwaam oogarts, chirurg en gynaecoloog en had een grote passie voor bomen, heesters en mossen. Hij woonde met zijn vrouw Stiencke op Huis Landfort en kreeg met haar 3 kinderen die allen zeer jong overleden. Na de dood van Stiencke trouwde hij opnieuw. Met zijn 2e vrouw Emma Viebahn kreeg hij 5 kinderen. Bij de geboorte van hun laatste kind is Johann 76 jaar, hij overlijdt op 82-jarige leeftijd en wordt begraven op het kleine grafeiland in het park. Zijn oudste zoon Albert Gustav Hermann (1856-1933) erft de buitenplaats.
Na de aankoop door Johann Albert Luyken ondergaat het landhuis en omliggende park een volledige metamorfose en revitalisatie. Onder zijn leiding wordt het huis verbouwd en uitgebreid: het huis krijgt zijn huidige vorm met de halfronde vleugels. Diverse ruimtes in het huis worden geschikt gemaakt voor zijn botanische liefhebberijen: zijn uitgebreide plantenverzameling, een grote bibliotheek met medische en botanische boeken en de in een van de aangebouwde vleugels gevestigde inpandige oranjerie voor de overwintering van zijn subtropische plantencollectie, die uniek is voor ons land.
Jan David Zocher jr. was een bekende Nederlandse architect en landschapsarchitect die ook betrokken raakte bij de renovatie en herinrichting van het park van Huis Landfort. Rond 1825 transformeert het geheel naar een landschappelijke aanleg met slingerpaden, een meanderende beek. De moestuin is tijdens de renovatie geheel opnieuw aangelegd op basis van het ontwerp van David Zocher jr.
Andere bijzondere elementen in het park zijn de moestuin en de bruggen. De voorbrug is een ontwerp van ingenieur Carl August Wilhelm Luyken wiens oudere broer Albert Gustav het landhuis bewoonde. De achter in het park gelegen sierlijke boogbrug dateert uit 1872 en is in een ijzergieterij te Isselburg nabij Anholt gemaakt. Deze brug bood de bewoners de mogelijkheid om de slotgracht over te gaan voor een wandeling in het bos.
Na 1945
In maart 1945 raakte er veel beschadigd als gevolg van de zware oorlogsgevechten die hier plaatsvonden. Het hoofdhuis raakte zwaar beschadigd en het koetshuis met de paardenstallen en tuinmanswoning brandt af.
De toenmalige eigenaar Albert Wilhelm Luyken besluit met zijn vrouw en gezin in het zwaargehavende hoofdhuis te blijven wonen en redde het gebouw daarvoor van de ondergang door het met een noodrestauratie slechts gedeeltelijk en provisorisch te herstellen. Na hem is Albert Carl Jonas Luyken (1923-2012) de vierde en laatste generatie Luyken die eigenaar is van Huis Landfort. Het lukt hem niet het zwaargehavende huis te restaureren en ziet zich genoodzaakt het vervallen Huis Landfort met de omringende landerijen en bossen in 1970 aan de Stichting Het Geldersch Landschap te verkopen.
De familie Luyken bleef na de verkoop van het huis er nog wonen tot 1979. Daarna staat het gebouw tot 1998 leeg. In 1980 financierde Stichting Het Geldersch Landschap & Kasteelen een cascorestauratie, waarbij de basisstructuur werd aangepakt, grachten werden gebaggerd, de verdwenen visvijver in de moestuin werd uitgegraven en zichtlijnen werden hersteld. Het interieur werd pas aangepakt in 1998 door de nieuwe eigenaar, restauratiearchitect Bob van Beek. Met de koop van Huis Landfort voor een historisch bedrag nam hij de restauratieplicht op zich. Ook zorgde hij ervoor dat het park gefaseerd werd opgeknapt naar het ontwerp van Zocher jr. Mede dankzij deze inspanningen is Huis Landfort behouden gebleven.
