In 2012, het Nationale Jaar van de Historische Buitenplaats, brachten René Dessing en Jan Holwerda de Nationale Gids Historische Buitenplaatsen uit. Daarmee verscheen destijds voor het eerst een compleet overzicht van alle gaaf bewaarde historische buitenplaatsen in ons land. Eind dit jaar brengen de schrijvers een herziene uitgave uit van deze gids.
Jan Holwerda is eigenaar van bureau Groen Verleden en doet onder meer historisch onderzoek naar groen erfgoed. Vanuit een gedeelde passie voor historische buitenplaatsen kwam hij in 2010 in contact met René Dessing. René speelde destijds met het idee voor een gids met een overzicht van alle Nederlandse historische buitenplaatsen, omdat zo’n samenhangend overzicht ontbrak. Bovendien was het Jaar van de Historische Buitenplaats de perfecte aanleiding om hiermee aan de slag te gaan.
De eerste gids omvatte 551 historische buitenplaatsen. ‘Wij gingen daarbij uit van het Rijksmonumentenregister,’ vertelt Jan, ‘Daarin zochten we naar kastelen, buitenplaatsen en landgoederen waar zowel huis of kasteel en tuin of park monumentaal beschermd zijn. Hierbij gaat het om een zogeheten complex historische buitenplaats, waarbij alle monumenten onder hetzelfde nummer vallen.’ Alleen voor Paleis Het Loo werd een uitzondering gemaakt. Tuin en park zijn hier niet beschermd, maar er is wel sprake van een iconisch stuk erfgoed.
Voor deze herziene uitgave, met een inleiding van Yme Kuiper, gingen de auteurs uit van die eerdere lijst. ‘Dit zijn over het algemeen toch de plekken die min of meer gaaf door de geschiedenis zijn gekomen. Wij oordelen ook niet over de status, maar kijken vooral naar de historische waarde en betekenis van een ensemble’, legt Jan uit. Enkele plekken die bescherming hebben gekregen als complex historische buitenplaats zijn aan de gids toegevoegd, zoals buitenplaats Olterterp in Beetsterzwaag. Andere ensembles zijn geschrapt om de opgaves van de Rijksdienst te volgen. Daarmee komt het totaal nu op 545 ensembles.
Jan vertelt hoe de samenwerking dit keer verliep. ‘De eerste keer hebben René en ik alle provincies verdeeld. Bij de samenstelling van deze uitgave hebben we die verdeling omgedraaid. Zo ontdek ik weer van alles over buitenplaatsen die ik nog niet zo goed kende.’ De schrijvers hebben beiden een andere achtergrond en dat is volgens Jan juist hun kracht. ‘René is kunsthistoricus waardoor hij andere accenten legt dan ik met mijn kennis van groen erfgoed. Hij staat meer in het huis en ik meer in het park. Dit zorgt voor een boeiende en vruchtbare samenwerking.’
In de afgelopen twaalf jaar is er veel veranderd op de historische buitenplaatsen en dat is allemaal verwerkt in deze gids. ‘Veel huizen zijn verbouwd en tuinen of parken hebben een opknapbeurt gekregen. Ook is de functie soms veranderd, zo is er een buitenplaats waar nu een asielzoekerscentrum is gevestigd,’ voegt Jan toe. ‘Verschillende plekken hebben nu een eigen website gekregen, waarop extra informatie te vinden is. Dat is wel opvallend, want meer en meer buitenplaatsen lijken daarmee de deur open te zetten naar de samenleving. In de nieuwe gids staan bovendien veel mooie nieuwe foto’s van de betreffende buitenplaatsen, dankzij de geweldige medewerking van Albert Speelman.’
De hernieuwde Nationale Gids Historische Buitenplaatsen wordt op 22 november aanstaande tijdens een feestelijk symposium gepresenteerd op Huis Landfort te Megchelen. De prijs is €24,95 Heeft u belangstelling, mail dan uw contactgegevens naar info@skbl.nl