Door: Wim Dröge
Op de eerste etage van het landhuis op Huis Landfort bevindt zich de werkkamer van Johann Albert Luyken. Op de kamerdeur hangt een zwart gekleurd ovaal houten bord waarop met sierlijke letters Doctor Luyken is geschilderd. Dit bord hing destijds aan de deur van zijn praktijkruimte in Amsterdam. Hij hield praktijk op de hoek van de Prinsengracht en de Leidsestraat tot hij in 1823 naar Megchelen verhuisde.
In de werkkamer is van alles te zien dat aan Johann heeft toebehoord. Veel van deze objecten zijn een geschenk van de familie Luyken aan stichting Erfgoed Landfort. Zo staat er het bureau waaraan hij werkte en is er een kleine reisapotheek. Aan de wanden en op zijn bureau prijken foto’s van familieleden, waaronder een foto van Johann met zijn tweede vrouw Emma Charlotte Viebahn. Zij was 28 jaar jonger dan hij. Deze foto toont niet het gangbare 19e-eeuwse beeld als men poseerde voor een portretfoto. Deze opname toont iets van hun liefdevolle relatie. Geen afstandelijke, statige stijve foto maar een opname die hun genegenheid voor elkaar zichtbaar maakt waarbij zij haar arm beschermend over de schouder van de wat oudere, broze man legt.
Gepassioneerd botanicus
Naast schelpen, uitgeblazen eieren, stenen staan er allerlei oogheelkundige apparaten in de kamer. Doctor Luyken was in de Duitse universiteitsstad Göttingen opgeleid tot oogarts en gynaecoloog, maar ook tot botanicus waarin zijn grote passie lag. Een herbarium van 8.000 door hem verzamelde en beschreven korstmossen en planten zijn door zijn kleinzoon in 1936 aan het Museum für Naturkunde te Münster geschonken.
Het portret van zijn zoon Walter Luyken hangt boven het bureau. Walter overleed op jonge leeftijd, hij werd slechts 21 jaar. Dat zal Johann veel verdriet hebben gedaan. Andere elementen die aan Walter herinneren zijn de 26 silhouetportretjes van de studiegenoten van zijn studentenvereniging in Heidelberg en een gevlochten lok haar.
Verzamelingen
Een aantal familieleden Luyken kreeg een plek naast een Empire vitrinekast. Die kast is een bruikleen van de buitenplaats Clingendael in Den Haag. In deze kast ligt goed zichtbaar een verzameling van ‘Grand Tour’en ‘Wunderkammer’ objecten. Dit zijn voorwerpen die hij verzamelde tijdens een studiereis van maar liefst drie jaar naar Italië, Griekenland, Spanje, Tsjechië, Oostenrijk, Zwitserland en Frankrijk. In die jaren verzamelde hij onder meer zaden, stekken, planten, stenen, gipsafdrukken van penningen, insecten, houtsoorten en veel andere bijzondere rariora. Deze verzond hij met regelmaat naar zijn familie in Wesel.
Later kregen ze een plek in zijn werkkamer en bibliotheek op Landfort. Het is een bonte verzameling van een medicus met schedels, botjes, steennoten, koralen en een tand van een bruine beer. Naast een zelf door Luyken uitgekookt mensenhandje en de ratels van twee ratelslangen ligt een bijzonder briefje met daarnaast twee stukjes bot. Op dat briefje is de volgende tekst over een medische bijzonderheid te lezen:
Boutseersels van stukken Been, welken van het Scheenbeen van de Zoon van de Burgemeester Dekker op Sardam (in Zaandam) zijn afgescheiden. Het grootste stuk is aanstonds na den Val waar door hij zijn scheenbeen hadt gebroken, afgescheiden gevonden, de twee andere brokken zijn gedurende de geneezing gescheiden. De Persoon gelukkig geneezen, met eene kleine verkorting van het Been.
26 augustus 1751
Bij rondleidingen door het landhuis vormt een bezoek aan de Luykenkamers een vast onderdeel van het programma. Zeker in de werkkamer van Dr Luyken komt men ogen te kort.